Tết năm nay là cái tết thứ 20 tui ăn tết lạc lõng nơi xứ người. Những năm trước kia tui cũng đã từng ăn tết xa quê, nhưng thật sự hai cái tết xa quê xa nhà đó nó khác nhau nhiều lắm.
Ngày xưa xa nhà đón tết cu ky một mình. Nhớ nhà …nhớ gia đình , nhớ nồi bánh chưng , bánh tét, cũng một chút buồn vương vấn cuối năm, nhưng rồi cái vui và sự háo hức của mọi người chung quanh thật nhanh chóng đã kéo mình hoà nhập trong nắng xuân, lâng lâng với những đoá mai vàng rạng rỡ , bâng khuâng với những chậu cúc đại đoá, những bông vạn thọ ngát hương …vì dù xa nhà nhưng vẫn là cái tết trên quê hương mình với đầy đủ những nghi thức phong tục tập quán truyền thống.
Ngày nay ở nơi cách xa quê Mẹ nửa vòng trái đất…mùa xuân chưa về vì trời đất vẫn còn ở tháng cuối đông và chung quanh những người bản xứ dường như họ không biết …chúa xuân đang mấp mé trong lòng những người dân Việt. Cảnh vật thờ ơ, con người lơ đãng ….Nói chung là không tìm thấy bóng dáng xuân dù ở những ngôi chợ Việt Nam rộn ràng tiếng hát:”xuân đã về, xuân đã về. Ngàn muôn ánh xuân hồng tràn lan mênh mang .”và cũng những chậu cúc đại đoá …cũng bánh chưng, bánh tét, kẹo mứt đủ loại bày bán la liệt…mà bóng dáng xuân vẫn xa mãi ngàn xa…xuân chỉ có ở trong tâm hồn, trong ký ức của lớp người đã và đang bắt đầu già nua. Người ta e rằng năm mười năm nữa chúa xuân sẽ thật sự chết và không còn dấu tích nào của cái gọi là tết nơi chốn này.
Có một số người bạn phương xa email hỏi “ sao tết bên đó thế nào, ăn tết lớn không ?’”. Xin thưa rằng “ăn tết” lớn lắm. Bánh tét bánh chưng, thịt mỡ dưa hành và cả câu đối đỏ …Mọi thứ đều ê hề thừa thãi….nhưng nó vẫn nhạt nhẽo thế nào ấy….Tui kể cho bạn nghe nhá….
Năm nay “nhà tui” bả xin nghỉ làm một tuần trước tết vì hãng xưởng của bả ít việc làm trong những tháng mùa đông, nghỉ không ăn lương í mà ….và dĩ nhiên lý do nghỉ là để chuẩn bị đón …”Tết”.Trong những ngày nghỉ đó ngày nào bả cũng bắt tui đưa đi “chợ tết”.mua sắm đủ thứ…nhất là mua “lá chuối” để gói bánh chưng…Trời đất ui, tui nói với bả rằng “Gói bánh làm chi cho mệt, ăn bao nhiêu …mua vài cặp ở chợ về là đủ rồi. “. Bả tỉnh bơ như không nghe tui nói gì, không thèm ngó tui bả bỏ bịch lá chuối xuống cái xạp chợ, thở dài …”lá chuối năm nay sao tệ quá, chở em qua chợ An Đông hay Hồng Phát đi may ra bên đó có lá tốt hơn” . Và thế là bả tha về năm bẩy bịch lá …rồi ngâm gạo nếp, nấu đậu xanh, cắt thịt đùi , ướp gia vị, bỏ tủ lạnh….còn tui lau chùi lá, rửa lá , xếp lại ngay ngắn, lo dây lạt …lịch kịch làm suốt ngày. Qua ngày hôm sau bả bắt đầu ngồi gói bánh, trông khuôn mặt có lúc rạng rỡ, hí hửng nhưng cũng có lúc buồn xa vắng. Tui thì đưa hai tay chào thua vì thú thực tui không biết gói bánh và vì thế bả giao cho tui ngồi canh nồi bánh …làm đêm hôm đó tui thức tới sáng không ngủ nghỉ gì cả. Canh nồi bánh thì không mệt như ngày xưa vì bây giờ có bếp ga nhưng vẫn phải thức để châm nước, bả gói tới …hai chục cái bánh chưng chứ ít ỏi gì cho cam. “Trời quơi” ở cái xứ mà nam nữ bình quyền này, chẳng ai nói ai nghe cả nên lắm lúc rất khổ và có nhiều chuyện bực mình đến …muốn chết. Ước gì người ta cứ giữ mãi cái tập quán hay nói văn chương hơn là cái “văn hoá” chồng chúa vợ tôi của ông bà ta thì xã hội êm thắm, cuộc đời tươi vui hơn .
Sau một đêm thức trắng , tui vớt bánh ,xếp ra rồi nén ép, xong xuôi tui đi ngủ. Mở cửa phòng ngủ, nhìn thấy người đàn bà của mình đang say giấc mộng, tui đứng ngắm một lúc , thấy bả mỉm cười rồi trở mình kéo chiếc chăn lên cao , ý chừng vẫn còn mơ tưởng mình đang gói bánh….cơn giận trong tui chùng xuống, tui rón rén leo lên giường và ngủ vùi cho tới khi thức giấc, mắt nhắm mắt mở quơ tay qua bên cạnh không thấy cục thịt quen thuộc , tui mở choàng đôi mắt, nắng chiều mờ nhạt âm u bước nhẹ qua làn kiếng cửa sổ vào phòng làm cho căn phòng ngủ của tui bồng bềnh như ngập đầy sương khói. Tui vẫn cứ nằm nán lại trên giường để hưởng những giây phút tự tại thoải mái được lúc nào hay lúc đó vì bước ra khỏi phòng là cái “không có gì quí hơn “ sẽ biến mất.
Năm nay tết rớt vào ngày thứ hai ….nghĩa là vào ngày thường , mồng một tết mọi người vẫn phải cơm đùm cơm nắm đi làm mặc kệ chúa xuân lò dò gõ cửa , gõ chán cửa không mở thì chúa xuân cũng lầm lũi bỏ đi . Nhưng bù lại người Việt bên này ăn tết vào các ngày thứ bảy và chúa nhật vì là những ngày cuối tuần được nghỉ . Sáng thứ bảy đang ngủ nướng thì điện thoại reo: vợ chồng một người bạn muốn ghé thăm chúc tết. Vậy là hai vợ chồng tui phải vùng dậy chuẩn bị tiếp khách. Wow, hôm nay khá đông bạn bè ghé thăm một vài ly rượu mừng chúc nhau làm tui thấy cũng hừng hừng trên mắt trên môi, nhưng mỗi khi tiễn khách ra cửa nhìn cảnh đất trời và cố gắng lắm vẫn chẳng tìm thấy một chút gì không khí tết , lòng lại chùng xuống. Đang thẫn thờ hụt hẫng thì giọng bà vợ tui “làm gì mà ngẩn ngơ vậy ông xã không mau chuẩn bị đi dự hội xuân “. Chả là hội thánh của một người bạn có tổ chức họp mặt mừng xuân, có văn nghệ văn gừng và họ có mời gia đình tui. Họ mời 4 giờ chiều mà tụi tôi 5 giờ hơn mới tới . Vừa tới nơi thì điện thoại lại reo. Ông xui gia tương lai bảo rằng đang đứng trước cửa nhà . “ mở cửa cho tui vào chúc tết anh chị chứ .”. “Ôi ! ! quí hoá quá , cám ơn anh nhưng thành thật xin lỗi ….hiện tại tôi không có ở nhà “. “ Không sao …tôi có thể để lại chút quà trước cửa …nhận giùm nha ….đừng từ chối”. Thiệt tui cũng không biết trả lời ông ta làm sao …nhưng trong lòng tui thì ngượng chát luôn .
Hội xuân bỏ túi đã bắt đầu rồi. Số người tham dự trẻ già lớn bé, kể cả những em bé còn bế ngửa vào khoảng 200 người tụ họp nơi phòng hội của nhà thờ.Trên sân khấu trang hoàng một cành mai to đùng nở rộ những bông hoa giả, vài ba tràng pháo cũng giả treo lủng lẳng …những tiếng pháo nổ rền cũng giả phát ra chát chúa từ giàn âm thanh hiện đại trên sân khấu để khai mạc buổi vui xuân. Bánh trái mứt và đồ ăn mặn được bày ra….Mọi người nói cười rôm rả, chúc tụng ngày xuân…Trên sân khấu những màn hợp ca nhạc xuân, cây nhà lá vườn, những vở hài kịch …do các em cháu thế hệ 8, 9X diễn xuất cũng rất hay chả thua kém gì dân chuyên nghiệp. Xen kẽ những màn văn nghệ , ban tổ chức bày ra một trò chơi : bán vé máy bay giá cực rẻ cho những người xa quê có cơ hội về quê ăn tết …Chiếc máy bay Boeing 747 đang bay lượn trên một vòng tròn lớn với những bóng đèn màu xanh đỏ tím vàng chớp tắt mỗi khi chiếc máy bay lướt qua . Bên cạnh mỗi bóng đèn đó là tên của một địa danh như Hà Nội, Hải Phòng …Huế , Đà Nẵng , Qui Nhơn , Nha Trang, Phan Thiết, Sai Gon, Cần Thơ ….Quê tui Đồng Nai nhưng tui mua vé về Qui Nhơn. Bà xã tui hỏi “sao anh lại mua vé Qui Nhơn?’ . Bất chợt tui không biết trả lời sao, nhưng khi nhìn thấy trò chơi này thì hình ảnh đầu tiên hiện lên trong đầu tôi đó là Qui Nhơn, là Bồng Sơn với con sông Lại quanh co uốn khúc bên thị trấn hiền khô buồn hiu dạo nào. Tôi chợt mường tượng từ phi trường Qui Nhơn tui sẽ bắt xe đò chạy ngược qua ngả ba Phú Tài, Diêu Trì, Bà Gi, Bình Định, Phù Cát, Phù Mỹ …. Chiếc xe sẽ đi ngang thôn Dương Liễu nơi người bạn thân của tui đã vĩnh viễn nằm xuống trong mùa he đỏ lửa….Tui bùi ngùi,. Cuối cùng nơi muốn đến đã dần hiện ra…chiếc xe từ từ qua cầu và ngừng lại, Bồng Sơn…nơi tui ăn cái tết sau cùng của miền Nam tự do …Tui đang lan man nhớ về ngày xưa thì tiếng người xướng ngôn viên rổn ràng :” Quí hành khách đáp chuyến bay số 8 xin vui lòng chuẩn bị lên tàu tại “gate” A10. Máy bay sẽ cất cánh đúng giờ ấn định. Thank you.
Chuyến bay số 8 là chuyến bay của tui. Tui háo hức theo dõi và thầm cầu xin ơn Trên cho tui cái lộc đầu xuân là chiếc máy bay sẽ ngừng và đáp xuống ngay thành phố tui ước mơ gặp lại. Chiếc máy bay từ từ ra phi đạo, rồ máy và bay vút lên cao ….Sau nhiều vòng bay, đèn xanh đèn đỏ chớp liên hồi, máy bay hạ thấp cao độ và đáp xuống , nó rề rề đi qua từng địa danh, tới địa danh Qui Nhơn tôi tưởng như nó đã ngừng, tôi hồi hộp , tim tôi như ngừng đập…nhưng không nó vẫn thủng thẳng lướt , tới địa danh Hà Nội…nó ngừng hẳn lại, chiếc đèn đỏ sáng rực trên nền trời đen thẫm. Tôi thất vọng bước xuống phi trường Hà nội đêm 28 tết…Lại một cái tết lang thang . Tôi thở dài . Trật lất rồi đúng không? Vợ tui lên tiếng hỏi . Tui gật đầu. Vợ tui đâu biết rằng trúng trật đối với tui đâu có nghĩa gì . Cái mà nó hằn sâu trong ký ức, trong tình cảm của tui , trong nỗi nhớ của tui mới là cái làm tui thẫn thờ ….Trên sân khấu các bô lão đang phát phong bì lì xì cho các cháu bé. Ôi đám trẻ vô tư đang chen lấn trên niềm vui của tết .
Khuya …thiên hạ cũng lần lượt ra về…đường xá về khuya càng vắng, lại thấy lẻ loi. Về nhà với giấc ngủ chập chờn qua một đêm …Hôm sau Chúa nhật , vợ chồng tui đi lễ nhà thờ. Sau đó về dọn dẹp nhà cửa. Vợ tui bày mâm ngũ quả :”Nho táo dừa đủ xài”. Tui nói với nhà tui “Thay nho táo bằng xấp tiền với mấy chỉ vàng đi chứ …mình cầu xin “tiền, vàng dừa đủ xài” chứ cầu chi nho với táo …Vợ tôi trừng mắt “ông đừng tào lao ngày tư ngày tết linh thiêng …”. Chúng tui sắp xếp thời gian để đi thăm đáp lễ một số bạn bè …Chiều về gia đình xum họp bên bàn thờ Ông Bà ăn bữa cơm cuối năm theo thông lệ để đón Ông bà về ăn tết. Bên đạo chúng tôi thì không cúng cơm, chỉ thắp nhang nhớ công đức tiền nhân. Tui giảng giải cho những đứa con tui cái tục lệ rất trân quí này. Bỗng con nhỏ Út tui nó thắc mắc “Không biết rằng Ông Bà có về nhà mình ăn tết không ? Chứ các bác, các chú, các cô nhà nào cũng mời…không biết Ông Bà sẽ về ăn tết ở nhà ai …Vả lại nhà mình ở xa quá, hôm nay ba mẹ mới mời sợ ông bà mua vé máy bay không kịp …”. Nó nói chưa dứt thì vợ tui nạt nó “thôi im đi …nói nhảm …”. Mọi người cười ồ
Vợ tui phát bao lì xì cho các con. Tan hàng mạnh đứa nào đứa đó đi …weekend mà . Còn lại hai vợ chồng già ở nhà mở phim Hồng Kông coi chờ giao thừa. Vợ tui có cái tật nằm coi phim chỉ một lúc là ngáy khò khò …Còn tui một mình một bóng với đêm trừ tịch hắt hiu. Những thước phim dĩ vãng lần lượt xuất hiện trên màn ảnh của não bộ, những cái tết của thời để chỏm, những cái tết của thời đi học và những cái tết của một thời chân vừa bước xuống cuộc đời….
”Năm nay anh ăn tết ở đâu…sao ba ngày tết không thấy anh …?”.Câu hỏi này đã bám theo tôi 37 năm rồi mỗi độ xuân về …Tết năm đó em nói với tôi em đi thăm ba mẹ. Tôi nghĩ rằng tết này em không có mặt tại thị trấn nên tôi trùm chăn ngủ vùi qua ba ngày tết. Hôm mồng 4 tết gặp lại em . thấy khuôn mặt em …hốc hác, mắt quầng thâm , chắc là em đã thức mấy đêm liền và có lẽ cũng đã khóc nhiều trong vòng tay Mẹ. Chiến tranh và nỗi bất hạnh của dân tộc tôi . Nhìn em lòng tôi đau thắt.
“Tết này anh ăn tết ở đâu …”. Ừ tết này nữa anh ăn tết ở đâu. Ăn tết mà chẳng thấy tết , có mà như không …Còn em tết này em ăn tết thế nào …? Tui nhớ em nhiều lắm. Lại Giang một dòng mà sông đời nhiều nhánh chia xa. Trong Nam quê tui có câu ca rằng : Nhà Bè nước chảy chia đôi. Ai về Gia định Đồng Nai thì về . Chờ mãi , chờ hoài muốn về mà thuyền không tìm thấy bến…vẫn mãi mù khơi.
Tôi thì thầm hát: “ Một lần nào cho tôi gặp lại em
Nghe em nói tôi vui một lần
Một lần nào cho tôi gặp lại em
Còn chút tình đốt hết một lần”
(Vũ Thành An)
Giờ giao thừa đã tới . Tui thắp nến trên bàn thờ Chúa nguyện cầu bình an cho quê hương, hạnh phúc cho mọi người thân quen.
5 giờ sáng mồng 1 tết , chiếc đồng hồ báo thức rung chuông dựng vợ tui dậy, chuẩn bị đi làm . Tết coi như đã chấm dứt ngay sáng sớm mồng một đối với gia đình tui và hầu như tất cả người Việt sống ở nơi này . Vợ tui mang theo một miếng bánh chưng và một hũ nhỏ củ kiệu , khẩu phần ăn trưa cho ngày đầu năm tại sở làm .
Đẩy cửa bước ra ngoài nói “bye” với tui rồi lầm lũi ra xe. Chiếc xe xuất hành về hướng cặm cụi và chắc chắn là lại vất vả quanh năm . Ngoài trời ngày đầu năm vẫn giống như ngày cuối năm. Nhìn quanh , nhìn quẩn vẫn chẳng thấy xuân đâu, chỉ thấy loáng thoáng những bông hoa tuyết bay theo gió trắng xoá cả bầu trời. Quay vào trong nhà cũng chỉ thấy mình tui.
Mồng 1 tết Nhâm Thìn
Lê Du Miên
